Uda honetan «sumisio kimikoa» esamoldeak hartu du protagonismoa, jai-giroan jasandako «ziztadei» lotuta. Eraso-modu berri bat, emakumeentzako arrisku gisa zabaltzen zena.
Baina jar dezagun testuinguruan sumisio kimikoaren kontzeptua. Honela definitzen da: farmakoak, drogak edo beste edozein substantzia natural edo kimiko erabiltzearen ondorioz borondatea manipulatzea. Egoera horietan, biktimaren portaera aldatuko da, eta ez du gaitasunik izango bere baliozko adostasuna emateko, ihes egiteko edo defendatzeko. Egoera horretaz abusatzen dutenek modu oportunistan egin dezakete, hau da, biktimak borondatez alkohola edo beste substantzia batzuk kontsumitu dituela aprobetxatuz, edo, modu proaktiboan, substantzia ezkutuan hornituz.
Aisialdiko jardueretan alkohola eta beste droga batzuk kontsumitzea ohikoa denez, erraz aurki daiteke kalteberatasun hori ingurune horietan, bestelako «estrategia» konplexuagoen beharrik gabe. Metodo proaktiboari dagokionez, literaturak jasotzen duen bezala, eta sen onari jarraituz, helburua kontzientzia murriztea eta biktima engainatzea bada, ideala substantzia oharkabean ematea da, eta ez abisu bat ematea, hala nola «ziztada». Azterlanek adierazten dutenez, batez ere substantzia koloregabeak, usaingabeak eta zaporegabeak aukeratzen dira, eta, ahal dela, disolbagarriak. Eta kasu gehienetan alkohola izaten da. Agertzen diren beste substantzia batzuk benzodiazepinak eta estasi likidoa dira, gehienak edariarekin batera ematen dira edo inhalatu egiten dira.
Informazio hori oinarri hartuta, ez dirudi logikoa bat-batean estrategia konplexuak sortzea, hala nola farmako bat bide parenteraletik hartzea, xiringa batean erabiltzeko ezagutzak eta materiala izatea (behar bezala garraiatu behar da) eta «ziztada» espres batean likido kopuru bat injektatzea… Badirudi eraso horiek min egitea bilatzen dutela, eta beldurra askoz ere modu sinpleagoan baina indarkeria handiz sartzea, drogarik eman gabe ere. Deigarria da gizartearen kezka nagusia lasaitu egiten zela analisietan toxikorik ez zegoela jakitean; arazoa amaitzen zen horrela.
Baina ahaztu egiten da, beti bezala, biktimaren perspektiba, kasu honetan dibertitzera irten den neska gazte bat, seguruenik alkohola kontsumitu duena eta bat-batean min zorrotz bat nabaritu duena. Une horretatik aurrera, amaitu zaio festa, eta, agian, bere lagunei ere. Agintarien gomendioei jarraituz, larrialdietara joan da. Han, kontsumitutakoari buruz galdetu diote, eta odol- eta gernu-proba analitikoak hartu dituzte droga-hondarren bila, eta, gainera, iturri ezezaguneko ziztada bat jasan duenez, istripu biologikoaren protokoloa aplikatu diote, hala badagokio, horren ondorio guztiekin.
Sumisio kimikoaren adierazpenaz mozorrotuta, ezkutatu egin da emakumeei jai-giroan eraso egiteko delitu-prozedura bat; hau da, «ziztada» bera eta horren ondorioak. Interesgarria litzateke gertakari horiei buruz hausnartzea eta zabaltzen diren gomendioak berrikustea.
Sumisio kimikoa ez da delitu berri bat, eta uste baino ohikoagoa da. Gure osasun-testuinguruan ezaguna da intoxikazio-susmoa dagoen sexu-eraso baten aurrean ginekologiako larrialdietan aplikatzen den protokoloa. Gainerako profesionalek, orain arte, oso gutxi erabiltzen dute.
Gure ingurunetik asistentzia-kalitatearen eskakizun bat litzateke osasun-langileek protokoloak berrikustea eta ezagutzea, behar bezala aplikatzeko, eta legezko bermeei eusteko eta birbiktimizazioa ahalik eta gehien saihesteko.
1. Torres Alonso, María. Sumisión química: manejo en el triaje de Urgencias. Nafarroako Unibertsitate Publikoa. Gradu-amaierako lana – Erizaintza. 2019
