Richmond Taldeak, asistentzia eta arreta sanitariora bideratutako ongintzako erakundeen partzuergo britainiarrak, duela gutxi txosten bat argitaratu du, COVID-19aren pandemiak denboran luzatzen diren gaixotasun kronikoak edo osasun-premia konplexuak dituzten pertsonengan izan duen eragina agerian uzteko.
Azterlanak hiru atal ditu. Lehenengoak kolektibo horrek COVID-19aren pandemiaren aurretik zituen arazoak adierazten ditu. Bigarren zatiak pandemiaren aztoramendua eta eragin zuen bizi-kostuaren krisia erakusten ditu, bai eta azterlanaren xede den biztanleriaren osasunean izandako ondorio suntsitzaileak ere. Azkenik, hirugarren eta azken atalak gaur egungo analisia eta osasun- eta gizarte-laguntzako sistemarentzat azaleratzen ari diren erronkak kokatzen ditu, etorkizuneko beharrei begira.
Biztanleriaren zahartzeak eta osasun-baldintza konplexuetan dauden eta epe luzerako arreta behar duten adin guztietako pertsonen kopuruak gora egiteak osasun eta zaintza-zerbitzuen eskaria nabarmen handitzea dakar, eta horrek gizarte-babeseko sistema tentsionatzen du. Finantzaketa-arazoek eta behar adinako erreformarik ez izateak etengabeko krisi-egoeran jartzen dute gizarte-babeseko sistema, eta horren ondorioak asebete gabeko premietan islatzen dira herritarrengan (ohiko eta premiazko kontsultetarako itxaron-zerrendak, diagnostiko-kontsultetarako itxarote-denbora handitzea, etab.); asegabetasun-mailak areagotu eta handitu egiten dira.
Hainbat faktorek azaltzen dute eskariaren igoera hori. Lehenik eta behin, biztanleriaren zahartzeak eta desgaitasunik gabeko bizi-itxaropena gelditzeak esan nahi du pertsona gehiago bizi direla desgaitasuna eta osasun ahula duten urteetan, eta horrek osasun mentalari ere eragiten diola. Horrez gain, bakarrik bizi diren pertsonen kopurua handitzeak, zaintzak ematen dituzten pertsonen kopuruak gora egiteak edo teknologia berrien ondoriozko gizarte-aldaketak ezartzeak (eskuzko lanaren mekanizazioa, elikadura-hornidura eta -manufakturako sistemaren aldaketak, sedentarismoa areagotzea, etab.), osasunerako kaltegarriak direnak (besteak beste), pertsona askoren eta haiek zaintzen dituztenen osasun eta ongizate-beharrak zailtzen dituzte.
Era berean, txostenak egiaztatzen du epe luzeko zaintza-premiak gogorragoak direla gutxiengo etnikoentzat eta komunitate pobreenentzat. Hala, eremu behartsuetan bizi diren pertsonek aukera handiagoa dute adin goiztiarretan epe luzerako osasun-premiak garatzeko, eta eragin larriagoa dute osasunean.
Zirkunstantzien eta osasun-baldintzen aniztasuna handia bada ere, ezaugarri komun batzuk daude epe luzera osasun-arazoak dituzten pertsonen artean. Nabarmentzekoak ondorengoak dira:
- Mugikortasuna galtzea eta min kronikoa
- Gizarte isolamendu handiagoa eta bakardade-arrisku handiagoa
- Gogo-aldarte baxua eta ongizate mentala pobretzea
- Ordaindutako enpleguari edo boluntariotzari eusteko zailtasunak
Joera horiek ez dira berriak, baina areagotu eta bizkortu egiten dira pandemiaren ondorioz, eta, bereziki, talde kalteberenei eragiten diete. Txostenean aipatzen denez: “Pertsona batzuentzat, pandemiaren inpaktuak esan nahi du ez dutela lehengo osasun-egoera berreskuratuko. Beste batzuek kasua izan zitekeena baino askoz pronostiko okerragoa dute. Beti bezala, zamak gogorrago jotzen ditu egoera txarrenean dauden pertsonak.
Tratamenduak eta planifikatutako arreta jasotzeko aukera ere murriztu egin zen COVID-19aren ondoriozko eskakizunen lehentasunezko kudeaketaren ondorioz. Horren ondorioz, pertsona askok ikusi zuten beren errutinazko zerbitzuak edo planifikatutako zerbitzu murriztuak, ezeztatuak edo atzeratuak. Beraz, gero eta pertsona gehiago zeuden arreta jasotzeko zain, eta denbora gehiago behar zen pertsona horiek artatuak izateko.
Osasuneko eta gizarte-arretako premiekiko asegabetasun horrek ondorio suntsitzailea du pertsonen bizi-kalitatean, eta hainbat sintoma ditu eraginpean: min kronikoa, nekea eta insomnioa, osasun mentaleko arazoak eta ongizate psikologikoa, bai eta lan egiteko eta aktibo mantentzeko zailtasunak ere. Pertsona gehiagok bizi dituzte osasun-arazoak, pertsona gehiagok dituzte gaixotasun aurreratuak edo sintoma larriak, eta egoera txarrean bizi direnek beren osasuna narriatu egin da, morbilitate anitzean”.
Ongizate-mailaren gorakada horrek osasun-sistemen eta gizarte-laguntzaren zuzeneko arretan diharduten langileei ere eragiten die. Kolektibo horretan, pandemiaren inpaktuak estres eta akidura-maila handiak eragin ditu.
Ildo horretan, ikuspegia aldatu behar da, hau da, gizarte eta osasun-arretaren norabideri bira bat eman behar zaio erronka berri horri erantzuteko. Horretarako, txostenak epe luzerako arreta sustatzeko plan bat egitea proposatzen du, honako hauek barnean hartuta: zerbitzu komunitarioak berrezartzea, diziplina anitzeko taldeak eratzea, osasun mentaleko zerbitzuei laguntzea eta zerbitzu espezializatuetarako sarbidea sustatzea (errehabilitazioa, farmazia, etab.), sektore horretan enplegatutako langileen ongizateari lehentasuna ematea eta osasuneko gizarte desberdintasunei heltzea, besteak beste.
Txosten osoa kontsultatu nahi izanez gero, sakatu ondorengo estekan: “No time to lose. Changing the trajectory for people living with long-term health conditions (The Richmond Group of Charities, 2022)”.
