Aurten, nekazaritza-proiektu berri bi kokatu dira Bizkaian, Gaztenek proiektuaren esparruan, eta horiek nekazaritza eta abeltzaintzako zerbitzuko erakunde LORRAren aholkua jaso dute. Trantsizio-urtea da aurtengoa nekazaritza-ekintzailetzarentzat, sektorean gertatutako aldaketak direla bide, eta, ondorioz, eginkizun proiektu bat duten ekintzaile gehienek –urtero 20-25 lagun ohi dira– datorren ekitaldira atzeratzea erabaki dute.
Egoitz Aurrekoetxeak eta Jagoba Galarzak, berriz, ez dute gauza bera erabaki. Izan ere, bi ekintzaileak aurten ausartu dira, eta beren ustiategi berrietan lan egiten ari dira egun. Nekazaritza ekologikoan lan egiten dute biek, eta berotegietan eta aire zabaleko baratzetan ortuariak ekoizten dituzte, eta fruta-arbolekin osatzen dute ekoizpen hori.
Ekintzaileon profila antzeko samarra da: landa-inguruan hazitakoak biak, industri tailerretan lan egindakoak biak, berrogei urte inguru zituztela, herrira itzultzea erabaki dute, jarduera berri bati ekitera, lehenengo nekazaritza-ustiategi batean. Egoitzek, Natxituan eta Jagoba, Artean. Biek azken kontsumitzaileari, asteroko otzaretan, saltzen dizkiote produktuak –sasoiko barazkiak, hala nola tomateak, piperrak, urazak, azaloreak, frutak, ….–. Egoitzek, “Aurreko Barazkiak” izen komertzialaren eskutik, eta Jagobak dendei ere saltzen dizkie.
Bi proiektuak Lorrako talde teknikoak tutorizatu ditu; izan ere, LORRAk Bizkaiko lehen sektoreko ekintzaileei laguntzen die, proiektua hasten dutenetik ezartzen duten arte, dirulaguntzak eskatzen ere lagunduta, ustiategiko jardueraren lehen bost urteetan ere. “Egungo egoeran ausarta hutsak dira, gaur egun urrun dugulako elikagaiez hornitzen gaituztenei errenta bermatzen dien eta supermerkatuetako sailetako hornikuntza bermatzen duten (egun, apaletan esne, arrautz eta okelen falta sumatzen da) nekazaritza eta abeltzaintzako eredu jasangarrien agertokia”, adierazi du Lorrako kudeatzaile Martin Uriartek.
Bi ekintzaile berriak ilusioaz eta lanaz baliatzen dira, ekintzaile gehienek sektorean sartzea atzeratu duten zailtasunei aurre egiteko. Alde batetik, ekoizpen-kostuak nabarmen igo dira, eta horren ondorioz, ustiategi asko desagertu egin dira eta sektore osoaren egoera larriagotu egin du. Bestetik, ekintzaileek eskura dituzten dirulaguntzak –lehen instalaziorako itzuli beharrik gabeko dirulaguntza– atzeratu egin dira, ezin izan baitira hasi NPBren (Nekazaritza Politika Bateratua, 2023-2027) denboraldi berria hasi delako, eta datorren urtera arte itxaron beharko dute horiek eskatzeko.
Lorrako taldeak ondo baino hobeto ezagutzen ditu gorabehera horiek; izan ere, HAZI Fundazioak, Bizkaiko Foru Aldundiarekin batera, koordinatzen duen Gaztenek programan ekintzailetzari laguntzeko zerbitzuaz arduratzen da. Aurten, programa horrek etapa berri bati ekin dio “Gaztenek Berri” izenarekin eta Mondragon Unibertsitatearen lankidetza pedagogikoa izanda.
Hala, Lorrak ekintzaileei programak ezarritako ibilbide osoan laguntzen die, eta negozioak behar bezala burutzeko aurkitzen dituzten arazoak konpontzen laguntzen ere. Lehenik, eskaera egiten eta batzordeko balorazioan; gero, monitorizazioan eta enpresa-plana egiten, eta lehen instalaziorako dirulaguntzak eskatzen. Eskaera baloratu eta egin ondoren, jardueraren tutoretza egiten da. Ondoren, bigarren balorazio bat egiten da, ziurtagiria eduki eta azken ordainketa egin aurretik. Zeregin horietan 8 profesional aritzen dira: 2 albaitari, 2 nekazaritza-ingeniari eta hainbat gaitan espezializatutako 4 nekazaritza-ingeniari tekniko.
Iazko ekitaldian, Lorrak 218 espedienterekin lan egin zuen (2016tik 2022ra bitartean hasi zirenak). Horietako 24 proiektu tutoritzatzen amaitu du Lorrak, eta horiek guztiz sartuta daude jada Bizkaiko lehen sektorean, hainbat jardueratan, eta jardunbidearekin laguntzarik gabe jarraituko dute guztiek. Halaber, bigarren, hirugarren eta laugarren jarduera-urtean instalatzeko bidean dauden 194 proiektu tutoritzatzen ari izan da Lorra. Horietako 56 proiektu berriei laguntzen die, 2022/23 ekitaldian beren ibilbideari ekin diotenei, eta horietako batzuek sektorean datozen ekitaldietan lan egiten hastea espero dute.
