Industria berri batek bidea ireki du nekazaritzako elikagaien katea eta elikaduraren egungo paradigma iraultzeko; izan ere, duela urte batzuetatik hona, lehen aldaketa esanguratsuak antzematen dira, proteina alternatiboen gorakadarekin eta baliabide naturalen erabilera murrizteko beharrarekin. Intsektuen industria da hori, Insekt Label enpresa gaztearen giltzarria, eta, Josu Oleaga enpresa bioteknologikoko CEOak adierazi bezala, “egungo elikadura-sistemak dakartzan arazo askoren erantzuna da; gainera, katebegi berri bat da, elikadura-katea bera zirkulatzea eta jasangarriagoa egitea ahalbidetzen duena”.
2019an jaio zen Insekt Label, giza elikaduraren merkaturako osagai osasungarri eta jasangarriak eskaintzeko helburuarekin, eta elkarren osagarri diren hiru jarduerarekin: intsektuak haztea eta ekoiztea, elikagai bihurtzea eta, azkenik, aplikazio berriak ikertzea eta garatzea. “Gure buruan erraza da, elikaduraren eta edarien sektoreko enpresa ekoizleei lagundu nahi diegu aurre egitea beharrezkoa den trantsizio honetan”, dio Oleagak.
“Nire ikuspuntutik, denbora luzez oharkabean igaro den datu bat dago, aurten nolabait sufritu ahal izan duguna: Europako elikadura-kateak kontsumitzen duen proteina osoaren % 70 inguru Asiatik edo Hego Amerikatik inportatzen da. Horrek agerian uzten du katearen beraren ahultasuna, eta elikagai-lehengaien hornidura aste batzuetan gelditzera ere iritsi da. Abisu bat izan dela (edo izaten jarraitzen duela) uste dut, eta hala hartu behar dugu, gutxienez garaiz jarraitzen baitugu hori konpontzeko. Ziur nago elikagai horiek gaur egun ekoizten eta elikatzen ditugun moduek ez dutela zerikusirik izango 5-10 urtetan egingo dugun moduarekin”, dio CEOak.
Ildo horretan, intsektuek tokiko proteina bat ekoizteko aukera eskaintzen dute, eta horrek aurrekoa konpontzeaz gain, Oleagak azaldu duenez, “baliabide naturalen kontsumoa (lurzorua eta ura) eta emisioak (beste animalia-proteina iturri batzuekin alderatuta) murrizten ditu; bestela baztertuak izango liratekeen elikadura-azpiproduktuen kantitate handia birbalorizatzea ahalbidetzen du (elikagaien xahuketa); eta, horrez gain, landare-proteinen gorakadarekin osatzen da, lurzoru eta laboreetarako kalitate handiko ongarri organikoa ekoiztea posible egiten duen heinean”.
Beraz, intsektuetatik abiatuta, Bizkaiko enpresak osagai moldakorrak sortzen ditu, eta horiek ohiko moduan kontsumitzen den ia edozein produktu-kategoriaren elaborazioan sar daitezke. Adibide batzuk dira ogiak, snack-ak, haragi-analogoak, gailetak, aurrez prestatutako platerak, etab.; bai eta edangarriak, untagarriak edo solidoa ez den produktu oro.
Ikerketa-zentroak eta erakundeak aliatu gisa
Gaur egun, Insekt Label Tenebrio molitor (kakalardo larba) ekoizten ari da, maila erregulatzailean aurreratuenetakoa eta urte hauetan esperientzia gehien metatu duena. “Oraingoz, espezie horretan zentratu nahi dugu, baina azpimarratu behar da Europan jada lau espeziek jaso dutela gutxienez EFSAren (Elikagaien Segurtasunerako Europako Agintaritza) eta Europako Batzordearen onespena giza elikaduran aplikatzeko; eta beste sektore batzuei begiratzen badiegu, hala nola, maskoten elikadura edo pentsuak, beste espezie aurreratu batzuk ere badaude”, CEOaren esanetan.
Oleagaren esanetan, “ikerketa hasi besterik ez da egin”, eta beren esperientzian lehen pertsonan bizi izan dute pertzepzio aldaketa bat ikerketa-zentroetan. “Arraroa litzateke elikadurarekin lotutako ikerketa-zentro bat aurkitzea, intsektu-proteinen proiekturik abian ez duena. Hain zuzen ere, gure balio-kateko hainbat puntutan laguntzen diguten hainbat eragilerekin proiektuak baditugu, eta uste dut hori dela onena, elkarren osagarri izatea eta elikaduraren barruan ikertzeko eremu interesgarri berri bat aktibatzea Euskadi mailan. Hortan dihardute adibidez, Neiker, Leartiker, Azti (hirurak BRTA aliantzako kideak), Basque Culinary Center eta Basque Food Laboratory.
I+G+b eta 4.0 teknologiak, aurrera egiteko oinarriak
Merkaturatzea, produkzioaren optimizazioa eta digitalizazioa, produktu berrien garapena eta industrializazioa helburutzat hartuta, Insekt Label aurrerapausoak ematen hasi da. Urte honen hasieran EFSAn Novel Food eskaera bat aurkeztu zuten merkaturatu ahal izateko. Dagoeneko interesa duten hainbat enpresa dituzte eta salmentekin datorren urtearen hasieran hastea espero dute. Era berean, joan den ekainean amaitu zuten sozietatearen egituran industria-bazkide berriak sartzeko prozesua, Viscofanen, Mondragon Sustapen Zentroaren eta Erkopen sarrerarekin. Horrekin batera, beste propietate batzuk ikertzen eta bilatzen jarraitzen dute, hala nola disolbagarritasuna, azkar xurgatzea eta proteina kontzentratzea, haien katalogoa osatzeko garapen berriak sortzeko.
Duela gutxi, halaber, beren produkzio-eredua optimizatzen eta hobetzen hasi dira, eta IOT teknologiak eta ikusmen-teknologiak gehitzeko helburua dute. “Ikasten jarraitu behar dugu, intsektuak hainbat egoeratan (dentsitateak, elikagaiak, ingurumen-baldintzak…) eta bizi-zikloko faseetan duen portaera askoz hobeto ezagutu behar dugu. Horregatik, garrantzitsuena sentsoreen bidez datu zehatzagoak lortzea izango da, eta ekipoen automatizazio erraza ezartzea, guztia PLC eta software batean integratuta. Gainera, Zamudioko gure baserri-pilotua handitzen eta egokitzen ari gara, gehiago eta hobeto ekoitzi ahal izateko. Aurreikusi dugu tona bat irin ekoiztera iritsiko garela hilero, gaur egungo instalazioekin”.
SPRI Taldeak laguntza integralaren bidez berrikuntza, ekintzailetza eta barne-ekintzailetza laguntzen ditu, ideiak merkatura modu arrakastatsuan irits daitezen. Aurrera, Basque Fondo, Bind 4.0, Ekintzaile edo Barnekintzailetza ekintzailetzarako laguntza-programen bidez egiten du hori.
